Het vliegveld van Los Angeles werd vandaag afgesloten nadat een ‘explosieven detectie systeem’ was aangeslagen op een geërodeerde batterij. Of was het nou omdat die batterij ontploft was waarbij er zeven gewonden vielen? Zelfs CNN weet het op het moment dat ik dit schrijf niet. Maar dat doet er ook niet toe. Detectiesystemen zoals ik die zojuist noemde zijn er inmiddels volop, op vrijwel alle vliegvelden ter wereld. De techniek staat hierbij voor niets, wat eerst toekomstmuziek leek is inmiddels al bijna de norm. Zo wordt er op op Schiphol bijvoorbeeld al volop getest met biometrische scans. Gecombineerd met talloze camera’s, scanners en al dan niet geuniformeerde beveiligingsbeambten wordt getracht te doen voorkomen alsof vliegen hierdoor veiliger is geworden, wat de mogelijkheid van terreuraanslagen betreft.

Maar alleen al de twee verongelukte vliegtuigen vorige maand in Rusland bewijzen het tegendeel. En als je even verder denkt dat blijkt al snel dat de meeste maatregelen slechts symbolisch zijn. Want je mag weliswaar geen nagelknipschaartje meer mee nemen aan boord van een vliegtuig, maar zodra je na alle controles op de gate bent aangekomen, kun je gewoon flessen wijn inslaan (Charles de Gaulle). En als je die stukslaat in een vliegtuig, dan kan daar geen zakmesje meer tegenop. Een ander voorbeeld is Amerika zelf, als nota bene het land waar de meeste veiligheidsmaatregelen zijn getroffen na elf september. De controles op buitenlandse vluchten (inkomend en uitgaand) is heel streng geworden, maar wat betreft de meeste binnenlandse vluchten is er nauwelijks tot geen controle. En de vliegtuigen die op elf september gekaapt werden, waren zover ik weet toch echt allemaal binnenlandse vluchten.

Een hoop symboliek dus en nog veel meer retoriek. Als je maar hard genoeg roept dat je veel doet aan veiligheid, dan denken de terroristen misschien wel dat het niet meer lukt (…), maar de burger zal in ieder geval gerustgesteld zijn. En zolang die zich maar stil houdt is er niets aan de hand.

Ondertussen worden er echter wel steeds verdergaande maatregelen genomen die heimelijkheid binnen overheidsorganisaties steeds meer toestaan, maar die tegelijkertijd juist een grotere mate van transparantie van de burger eisen. De AIVD krijgt in Nederland meer bevoegdheden, er mag meer getapt worden, verdachten kunnen eerder gevolgd worden… En van burgers wordt juist verwacht dat ze zich overal identificeren, dat ze inzicht geven in hun doen en laten en dat ze daar vooral niet over klagen.

Er wordt op deze manier wel gemorreld aan een aantal grondrechten binnen onze samenleving. En het publieke debat hierover is ongeveer in zijn geheel afwezig. Afgelopen week las ik een hartekreet van een advocate die vindt dat het allemaal te snel gaat, en ik weet dat een organisatie als Bits of Freedom zich sterk maakt voor (digitale) burgerrechten, maar verder? Alles wordt geslikt.

Tijd voor debat.

Later meer, ik moet even weg… (to be continued)