"Is er iemand gewond geraakt?", vroeg Confucius toen hij de mededeling kreeg dat de stallen waren afgebrand.
Die vraag is exemplarisch voor de humanistische benadering van het leven door de ‘Great Master’ van China. In zijn tijd waren paarden tien keer zo veel waard als knechten die in de stallen werkten. Toch vond hij die laatsten kennelijk veel belangrijker. Een moderne aanhanger van het humanisme ken ik in de persoon van Wouter Bos. Daar heb ik straks ook nog een anecdote over.
Gistermiddag hadden we een lezing over Confucius. Althans, dat was de bedoeling, maar uiteindelijk ging het verhaal meer over alle Chinese dynastieen. De eerste startte in 1994BC en heette Hsia. Irrigatiekanalen, bronzen wapens, strijdwagens, huisdieren en de eerste variant van het geschreven woord werden toen door keizer Yu geintroduceerd. 4000 jaar geleden al…
Confucius leefde in de derde dynastie, ‘Chou’, die van 1027 tot 256 BC duurde. Geschreven wetten, een economie waarin geld werd gebruikt en ijzeren gereedschap waren toen de belangrijkste ‘uitvindingen’. Confucius werkte tot zijn 50e als ambtenaar, trok daarna 12 jaar door China heen en eindigde uiteindelijk als leraar. Van zijn 3000 studenten waren er maar 72 die de ‘six arts’ (ceremonieen, muziek, boogschieten, wagen rijden, schrijven en wiskunde) onder de knie kregen.
Maar Confucius is natuurlijk vooral bekend van zijn filosofie. Als officiele Chinese staatsdoctrine is het Confusianisme meer een sociale filosofie dan een religie. Moraal en sociale relaties staan centraal in zijn gedachtengoed. Autoriteit en respect (verhoudingen binnen werk of gezin) worden zeer belangrijk geacht. Tegelijkertijd is er veel aandacht voor een humane en rechtvaardige houding. ‘Heb uw naasten lief’ en ‘Ken uw naasten’ zijn beroemde quotes. Die humane benadering is en blijft een van de belangrijkste aspecten van het Confucianisme.
In China zijn nog steeds vele miljoenen aanhangers van het Confucianisme. In Nederland zijn er ook wel een aantal, maar de ‘neutralere’ variant, het Humanisme, is bij ons meer bekend. Het mooiste voorbeeld van een humanistische insteek die ik daar heb meegemaakt was een paar maanden geleden. Ik was toen bij het politiek forum van de PvdA in Amsterdam. In Rotterdam waren de college-onderhandelingen na de gemeenteraadsverkiezingen nog in volle gang. Een coalitie met PvdA-CDA-VVD-SP was net mislukt en daar waren we niet al te blij mee. Met name Peter van Heemst niet, die zo’n coalitie heel graag gewild had. Op het forum riep Wouter Bos me naar zich toe. Ik dacht dat hij me iets wilde vragen over de politieke situatie in Rotterdam. Maar het eerste wat hij vroeg was: ‘Hoe gaat het met Peter?’
Afijn. Dat was dus de les gisteren.
‘s Avonds had ik nog een urenlang gesprek met een Chinees meisje die ‘tips voor China’ wilde. Het ging over 1001 dingen. Mijn suggestie om eens wat minder pesticiden te gebruiken begreep ze niet eens. ‘Als je niks gebruikt dan gaan de planten en gewassen dood.’ Het kwam niet in haar op dat je ook minder slechte spullen kunt gebruiken om het land mee te bewerken. Er zijn gradaties in vervuiling. Ze vond het echter een geweldig idee om buitenlandse programma’s in hun originele taal te laten en ze slechts Chinees te ondertitelen. ‘Dan kunnen we veel makkelijker Engels leren’. En het niet langer passief achterover zitten in de klas, maar vragen stellen aan docenten vond ze ook wel erg interessant. Maar ze dacht niet dat zoiets makkelijk te veranderen zou zijn in de Chinese cultuur. En zo waren er nog veel meer voorbeelden van culturele, politieke, sociale en andere verschillen waar we over spraken. We kunnen een hoop van elkaar leren.
Maar niet vandaag, we hebben vanmiddag namelijk… vrij! Heerlijk…