Bron: De Pers.
Door: Marcia Nieuwenhuis
Gepubliceerd: maandag 2 november 2009 22:20

Nederlandse politieke partijen laten geen mogelijkheid onbenut om de succesnummers van Barack Obama's campagne na te apen.

Tips en tricks van Barack Obama worden in Nederland gretig gebruikt. Morgen is het precies een jaar geleden dat hij geschiedenis schreef door als eerste Afro-Amerikaan de strijd om het Amerikaanse presidentschap te winnen. Zijn campagneteam slaagde erin een recordaantal nieuwe kiezers voor de Democratische partij te registreren en Nederland keek mee.

Is het gezin voor u de hoeksteen van de samenleving, hecht u aan tradities, leidt u een rustig en harmonieus leven, en woont u in een grote tot middelgrote gemeente? Dan zou het zomaar kunnen dat aan de vooravond van de gemeenteraadsverkiezingen bij u de deurbel gaat. Het canvassen: politici en vrijwilligers die langs de deuren gaan om kiezers te werven, wordt een beproefde strategie voor het CDA. Een proef in de provincie Limburg pakte volgens CDA-campagneleider Michael Sijbom zo goed uit dat deze navolging zal krijgen in de 250 grootste gemeenten van het land.

Achter de schermen

Bijzonder is: de christendemocraten gaan – in tegenstelling tot álle andere partijen – niet lukraak de deuren langs maar op basis van gedetailleerde analyse van het kiezerspotentieel. Achter de schermen werkt het CDA aan een vernuftig “geodatasysteem', waarmee kiezers tot op wijkniveau in kaart worden gebracht. Het programma genaamd Sophie – afgeleid van het Griekse woord sophia dat wijsheid betekent – gebruikt bevolkingsgegevens als leeftijd, etniciteit en inkomen van het Centraal Bureau voor de Statistiek en gegevens van het onderzoeksbureau Motivaction.

Hoe werkt dat? Met het zogenaamde “Mentality-model' groepeert Motivaction mensen naar hun levensinstelling. De Nederlandse bevolking is hierbij onderverdeeld in acht groepen. Deze groepen doen vergelijkbaar werk en hebben ook soortgelijke politieke opvattingen. Uit onderzoek blijkt dat het CDA het niet alleen goed doet bij de “traditionele en moderne burgerij', maar ook bij de “nieuwe conservatieven' en de “opwaarts mobielen' (carrièregerichte individualisten).

Huis-aan-huis

Wat doen de christendemocraten met die informatie? Lokale afdelingen worden door de partijtop voorzien van “Sophie'. Die gaan op hun beurt na waar de potentiële achterban zich bevindt. Het systeem combineert die gegevens met gedetailleerde uitslagen van de afgelopen verkiezingen. Zo is duidelijk zichtbaar waar, bijvoorbeeld bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen, kiezers wegliepen of thuisbleven en welke gebieden dus meer aandacht vergen.

Balkenende gaat net als Obama de boer op. Foto's: HH en AP

Vraag is dan natuurlijk nog hoe bereik je die kiezer? Maar ook daar heeft het CDA iets op gevonden. Het programma beschikt namelijk ook over de gegevens van het CDA-ledenbestand. Zo is in één oogopslag te zien wie lokale afdelingen kunnen benaderen om bijvoorbeeld de deuren langs te gaan. Het is volgens het CDA uniek dat het systeem informatie die publiek toegankelijk is – die van het CBS – combineert met specifieke gegevens van het onderzoeksbureau én het CDA-ledenbestand. Sijbom spreekt zelfs van “de vervolmaking van het kiezersonderzoek'.

“Een aantal weken voor de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2010 zullen we op basis daarvan actief de straat op gaan', vertelt de campagneleider, op de achtergrond bijgestaan door de whizzkid Herman de Vries. Als afdelingen vragen hebben over “Sophie', kunnen ze bij deze 28-jarige geboren en getogen Fries terecht. Onder aanvoering van Sijbom toog De Vries vorig jaar met vijftien andere, voornamelijk jonge, CDA'ers, naar de verkiezingsstrijd tussen Obama en McCain.

SP voorop

Terwijl CDA'ers en PvdA'ers en masse de oceaan overstaken om het verkiezingsgeweld van dichtbij te bekijken, bleven de SP'ers thuis. Ere wie ere toekomt, qua campagne was de Socialistische Partij haar tijd ver vooruit. Vooral met het langs de deuren gaan was de partij van grondlegger Jan Marijnissen er héél vroeg bij. Al sinds de oprichting van de SP begin jaren zeventig doet de partij aan canvassen.

Daarbij is de SP ook de ongekroonde koning van de viral. Al bij de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2006 – “toen Barack Obama nog ergens senator was', zals SP-woordvoerder Fetse Visser daar fijntjes aan toevoegt – presenteerde de SP het eerste gepersonaliseerde doorstuurfilmpje op internet. Jan Marijnissen gaat op pad om het lokale verkiezingsprogramma aan de man te brengen. De naam en woonplaats van iedere ontvanger zijn in het filmpje verwerkt en aan het slot krijgt de ontvanger de lokale standpunten van de SP voorgeschoteld. Een wereldwijde primeur in de politiek, zegt de SP. Andere partijen beamen het succes volmondig. CDA'er Sijbom: “Probeer daar maar eens overheen te komen zónder beschuldigd te worden van een slap aftreksel.'

“Je zou ook kunnen zeggen dat Barack Obama goed naar de SP heeft gekeken', concludeert Visser. “We broeden elke verkiezing weer op iets nieuws.' Het nieuwste snufje: online mobiele nummers invullen, zodat je ook telefonisch berichten kunt versturen. Het canvassen blijft voor de SP een van de kernpunten van de campagne. “Onze kracht is dat we dat ook buiten de verkiezingen om doen', licht de SP'er toe. Het campagneapparaat van de SP bezorgt dan ook de zogenoemde ZO-krant in een oplage van maar liefst 1,2 miljoen stuks. “De vrijwilligers die de kranten bezorgen houden dan meteen een korte enquête waarbij ze mensen vragen wat ze van hun buurt vinden', vervolgt Visser. “Zo kunnen raadsleden samen met de mensen werken aan de problemen die er zijn.'

Bij de Partij van de Arbeid was het canvassen even in de vergetelheid geraakt, maar het is weer terug van weggeweest. Oud-campagneleider Marco Essers, die werkte voor het campagneteam van John Kerry, die in 2005 de strijd om het presidentschap verloor, geloofde heilig in het middel. “Het werkt zeer goed als partijleider Wouter Bos aan de deur komt', betoogde Esser in Trouw. “Mensen vertellen hun kennissen: weet je wie er nu bij mij aan de deur stond…?'

Onder de nieuwe campagneleider Jeroen van Berkel gaan de sociaaldemocraten hier onverminderd mee door. Eind oktober nog belden partijvoorzitter Lilianne Ploumen, Eerste-Kamer-fractievoorzitter Han Noten en Kamerlid Diederik Samsom aan in Venlo, waar op 18 november door een herindeling vervroegde gemeenteraadsverkiezingen plaats zullen vinden. Maar verder wil Van Berkel niets prijsgeven van zijn strategie.

Virtueel flyeren

Mede dankzij het uitgebreide canvassen was de opkomst bij de presidentsverkiezingen in de VS in geen veertig jaar zo hoog. Vooral Obama was in de aanloop naar de verkiezingen volop in het straatbeeld aanwezig. Waar stickers, buttons en posters met de rood-wit-blauwe schildering van de senator uit Illinios menig gevel sierden, was Obama zo mogelijk nóg populairder op het wereldwijde web. Facebook, Twitter, een eigen YouTube-kanaal, je kunt het zo gek niet bedenken of Obama doet eraan mee. Toch is social networking in tegenstelling tot wat Nederlandse politieke partijen volgens Kirsten Verdel denken geen garantie voor succes. “Het hangt helemaal af van de boodschap en de strategie die erachter zit.' De 31-jarige Roelofarendsveense – nu actief voor de PvdA – maakte deel uit van het campagneteam van Obama.

Ook VVD-woordvoerder Boudewijn Revis noemt het “te simpel om te denken: Obama won met nieuwe media, dus kunnen wij dat ook.â