Gepubliceerd in het Financieele Dagblad van 29 december 2007
Ach mens, ga toch koken
KIRSTEN VERDEL
![](http://images.codewarrior.nl/locuta/fd/fortuyn-melkert.jpg" align="right" hspace=5 vspace=5>Weet u het nog, de beroemde foto na de uitslag van de gemeenteraadsverkiezingen, waarop een breed lachende Pim Fortuyn met een glas rode wijn in zijn hand te zien is? Ad Melkert staat naast hem, kijkt zuur en heeft een doodgeslagen biertje in de hand. Een beeld zegt soms meer dan 1000 woorden.</p>
<p> Hillary Clinton zal dan ook niet blij zijn geweest met de foto die de website The Drudge Report onlangs van haar publiceerde. In close-up en met nietsverhullende belichting zie je haar met half gesloten oogleden en diepe rimpels in haar gezicht. Bepaald niet flatteus, en ook oneerlijk: met de juiste belichting en zoom kun je iedereen zo neerzetten. Zelfs conservatieve commentatoren vonden de publicatie dan ook te ver gaan. Hillary Clinton heeft in het geheel niet laten blijken oververmoeid te zijn van de campagne.</p>
<p> Dat is een verschil met de foto van Melkert en Fortuyn: die illustreerde een bestaande situatie. Fortuyn had gewonnen, Melkert werd als grote verliezer gezien. De foto kon weinig veranderen aan de verkiezingsuitslag.</p>
<p> In Amerika kan dat nog wel. Het is voor de kandidaten dan ook van het grootste belang om met positieve beelden in het nieuws te komen. Het liefst proberen politici die beelden zelf te creëren, in de hoop via de media de kiezer te beïnvloeden. In de laatste zeventien dagen voor de eerste voorverkiezingen in 2004 won de Democratische presidentskandidaat John Kerry maar liefst 25% in de peilingen. Een groot deel van die winst werd herleid tot zijn helikoptertour door het land met Vietnam-veteranen. Dat zorgde voor een mooi verhaal en nog mooiere plaatjes, die het goed deden bij media en publiek. De “stunt' leidde uiteindelijk tot zijn winst van de Democratische nominatie.</p>
<p> <img decoding=)
Het is ook mogelijk dat een bestaand beeld van een kandidaat wordt bevestigd of zelfs versterkt door een gebeurtenis. Enkele weken na Fortuyns winst bij de gemeenteraadsverkiezingen was er een groot lijsttrekkersdebat in de aula van de Erasmus Universiteit. GroenLinks-lijsttrekker Paul Rosenmöller opende de aanval op Fortuyn, die kwaad werd en het podium verliet. Na afloop van het debat stond de voltallige Nederlandse pers bij de achteruitgang van de aula. Een voor een kwamen de lijsttrekkers naar buiten. Iedereen, behalve Fortuyn.
Ik keek op een afstandje naar het gedrang en zag een tweede uitgang, 50 meter verderop. Ik liep naar Wouke van Scherrenburg, wees haar op die tweede uitgang en zei dat Fortuyn vermoedelijk daar naar buiten zou komen. “Weet je het zeker?', vroeg ze. Ik haalde mijn schouders op en zei: “Nee, maar het is wel waarschijnlijk'. Zij liep naar de tweede uitgang en nog geen vijf seconden later kwam Fortuyn daar de deur uit. Ze rende op hem af, vroeg hem of hij niet een slecht verliezer was, waarna Fortuyn reageerde met zijn beroemde uitspraak: “Weet u wat u bent, u bent een etter, mevrouw (…) Ach, mevrouwtje, ga lekker naar huis koken, veel beter'. Een dag later was de running gag in heel Nederland “Ach mens, ga toch koken'. En het beeld van Fortuyn als man van het volk, die tegen de gevestigde orde en het linkse journaille was, was bevestigd.
In Amerika proberen alle presidentskandidaten momenteel wanhopig hun eigen beelden neer te zetten. Republikein Mike Huckabee wil ook graag als de gewone man worden gezien en is daarom gaan jagen. Barack Obama probeert het gelovige deel van de natie achter zich te krijgen en is regelmatig in de kerk te vinden, wat hij voor de campagne een stuk minder vaak deed. En zo doet iedere kandidaat zijn eigen poging. Veel tijd om het sterkste beeld neer te zetten is er niet. Op 3 januari begint de grote slag, dan is de eerste voorverkiezing, in Iowa.
Kirsten Verdel maakt op een Sauvé Scholarship studie van de Amerikaanse presidentsverkiezingen.