Hieronder vinden jullie het allereerste (!!) interview dat mij is afgenomen door iemand van de geschreven pers die mijn boek Project Homerus daadwerkelijk heeft gelezen. Als ik heel eerlijk ben vind ik het best wel bizar dat andere journalisten genoegen hebben genomen met het schieten van een paar foto’s bij de boekpresentatie en het halen van een paar quootjes van Dirk Scheringa. Lang leve onderzoeksjournalistiek… Maar, geeft niet hoor, ik ben blij dat .FINANCE er wel iets mee heeft gedaan. Ze hebben er zelfs het openingsinterview van het magazine van gemaakt, ontdekte ik zojuist na mijn brievenbus leeggehaald te hebben. So here goes. Het blad is overigens gratis te bestellen op http://www.financeventures.nl.
Gepubliceerd in .FINANCE – december 2010
Interview met Kirsten Verdel
Het jaar 2009 moet voor Dirk Scheringa een moeilijk jaar zijn geweest. Op 19 oktober 2009 werd zijn Dirk Scheringa Beheer Bank (DSB Bank) failliet verklaard. De redactie van FINANCE. wilde graag met Scheringa in gesprek over de val van zijn bank. Vanwege juridische redenen geeft hij echter geen interviews. Wel bracht hij ons in contact met Kirsten Verdel, de schrijfster van het boek “Project Homerus – Het miljardenspel met DSB'. Het boek biedt een exclusieve inkijk in de bank en haar medewerkers ten tijde van de bankrun en het uiteindelijke faillissement.
Kirsten Verdel (32) werd in september 2009 door Dirk Scheringa benaderd om te helpen om het imago van DSB te verbeteren. Verdel had er net enkele hectische jaren opzitten: campagnemanager voor de PvdA bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2006 in Rotterdam, werken in een weeshuis voor zwaar gehandicapte kinderen in China, ontwikkelingshulp in Sierra Leone en ten tijde van de Amerikaanse presidentsverkiezingen als enige buitenlander werken op het hoofdkwartier van Barack Obama's campagne en daar een boek over publiceren. Na al deze hectiek zou zij in rustig vaarwater terecht komen met een nieuwe baan bij adviesbureau Dröge en Van Drimmelen. Ze weigerde het imago van DSB te verbeteren, lachte Scheringa daar zelfs vierkant over uit, maar ze bood wel aan om te gaan onderzoeken of de producten van DSB inderdaad verbeterd waren, wat volgens Scheringa sinds maart 2009 het geval was. Daar kwam het echter niet van. Binnen twee maanden zou DSB Bank failliet verklaard worden en Verdel maakte alles van dichtbij mee.
Om maar meteen met de deur in huis gevallen. Ik heb jouw boek gelezen en kan volgens mij maar tot één conclusie komen: DSB bank had helemaal niet hoeven vallen?
“Ja, dat is zeker mijn stelling. De beeldvorming over DSB is bij velen logischerwijs heel negatief. Daardoor gooien veel mensen twee zaken door elkaar en zeggen: DSB had foute producten en ging dus failliet. Maar dat klopt niet. Ja, DSB had slechte producten. Maar die producten hebben niks te maken met het faillissement. Dat had een andere reden: DSB is omver geduwd en ik heb toen achter de schermen gezien hoe dat is gegaan. Een bedrijf is pas failliet als er een negatief eigen vermogen is. Maar zelfs op 10 oktober, anderhalve week ná de bankrun oproep van Lakeman waren de solvabiliteit en liquiditeit van DSB nog voldoende volgens de rechtbank. DSB maakte ondanks alles gewoon nog winst. Sterker nog: DSB heeft zelfs nog nooit verlies geleden, ook niet nu in het faillissement, vorig jaar is er 90 miljoen winst gemaakt!
Kortom: er zijn andere dingen gebeurd waardoor DSB failliet ging. En de vraag is: waarom? Waarom lekte DNB (De Nederlandsche Bank, red.) informatie over de door de rechtbank afgewezen aanvraag van de noodregeling? Waarom bracht de AFM (Autoriteit Financiële Markten, red.) vertrouwelijke informatie naar buiten? Waarom wilden de grootbanken niet meewerken aan het vangnet voor DSB? Ze hoefden niet meteen geld te betalen, ze hoefden slechts een voorziening op te nemen. Wilden de andere banken van DSB af? Waarom is zoveel verkeerde informatie gebruikt in de besprekingen over het vangnet? Er zijn compleet verkeerde bedragen genoemd die nodig zouden zijn voor de afkoopregeling die DSB aan het sluiten was met gedupeerden omtrent de koopsompolissen. DSB had berekend dat het maximaal 148 miljoen euro zou gaan kosten. Waarom is echter in de besprekingen met de grootbanken gesproken over bedragen tussen de 400 miljoen en 1 miljard euro? Al die vragen worden waarschijnlijk nooit beantwoord. Terwijl daar de kern van het verhaal ligt, de oorzaak van het vallen van de bank. Het is heel frustrerend en het geeft een gevoel van machteloosheid dat waarschijnlijk nooit de hele waarheid boven tafel komt. De politiek wil immers geen parlementaire enquete en ook de media is er totaal niet mee bezig.â€
Je hebt tijdens een uitzending van Pauw en Witteman gezegd dat Project Homerus een subjectief oogverslag is. Waarom?
“Omdat dat precies is wat het boek is. Ik pretendeer niet objectief te zijn of een journalist te zijn. Ik heb een verslag gemaakt van wat ik heb meegemaakt ten tijde van de val van DSB. Ik wist dat ik een onwelkome boodschap had door het inzake het faillissement voor DSB op te nemen en machtige instituties als DNB, de AFM en het Ministerie van Financiën aan te vallen. Ik durfde dat gevecht best aan, maar wilde dan wel één keer een podium om mijn verhaal goed en rustig uit te kunnen leggen. Met de redactie van Pauw en Witteman was afgesproken dat ik in de uitzending rustig mijn verhaal zou kunnen doen. Dat is jammer genoeg niet gebeurd. Ik hoorde vlak van te voren ineens dat Peter Paul de Vries (Voormalig directeur van de Vereniging van Effectenbezitters, red.) aanwezig zou zijn om een recensie te geven van het boek. Die ging dus ook dwars door mijn verhaal heen, terwijl hij niet eens door had dat hij het met me eens was: beiden vinden we dat DSB foute producten had, maar niet failliet had gehoeven.
Hij suggereerde zelfs dat je verliefd zou zijn op Dirk Scheringa?
“Ja, wat een belachelijke opmerking! Dat sloeg echt nergens op. Als ik een man was geweest, was die vraag nooit gesteld. Na afloop heb ik De Vries er meteen op aangesproken. Het stomme is dat toen ik een jaar daarvoor in de uitzending bij P&W zat, om te vertellen over mijn tijd bij het campagneteam van Barack Obama, er ook al werd gevraagd of ik soms verliefd was op Obama! En dat terwijl ik gewoon duidelijk probeerde te maken waarom ik het zo belangrijk vond dat er een Democraat in het Witte Huis terecht kwam. Natuurlijk was ik niet verliefd. Waar het mij bij DSB om gaat is dat de bank niet had hoeven vallen maar dat er door fouten van AFM en DNB er nu ruim 12.000 mensen hun geld kwijt zijn. Mensen bijvoorbeeld die hun pensioengeld hadden vastgezet in een achtergesteld deposito. Daar ben ik ontzettend boos over, vooral ook omdat zowel politici als journalisten simpelweg niet onderzoeken wat er in die crisisweken gebeurd is.â€
Toen jij voor het eerst werd benaderd door Dirk Scheringa, was je erg wantrouwend tegenover hem
en zijn bedrijf, zo schrijf je in jouw boek. Wanneer ging dat wantrouwen weg?
“Eigenlijk pas drie weken ná de val van de bank. Ik hielp in de crisisperiode wel mee, omdat het me slecht leek voor de klanten als de bank failliet zou gaan, maar het wantrouwen bleef. Ik was steeds op mijn hoede en vroeg me af wanneer de eerste lijken uit de kast zouden komen. Dirk moest zich tegenover mij steeds weer opnieuw bewijzen. Tijdens en na de val hebben we veel gesprekken gevoerd toen ik het boek ging schrijven. Hij was in eerste instantie nog terughoudend en wilde niet altijd alle documenten laten zien. Totdat er ineens een breekpunt kwam waar hij mij definitief zijn vertrouwen gaf en hij me inzage in alles gaf. Maar dan ook echt alles. Ook ordners waarvan hij op dat moment niet eens wist wat erin zat. Ik heb inzage gekregen in alle correspondentie sinds 2005 met DNB, AFM, verslagen van het bestuur, cijfers, alles. Ik zag daarin hoe DSB bezig was geweest met de omslag naar een ander verdienmodel en dat er tegelijkertijd een compensatieregeling voor gedupeerden op was gesteld. DSB had haar leven gebeterd per maart 2009.
Waarom luisterde Dirk Scheringa toen naar jou en niet naar Klaas Wilting?
Wat na maart 2009 eigenlijk nog nÃet was gebeurd, was een openbaar excuus voor gemaakte fouten. Ik heb begin oktober tegen Dirk gezegd: “Je moet je excuses aanbieden'. Dat wilde hij wel, maar de communicatiemensen van DSB hadden dat nooit een goed idee gevonden. Nu deed hij het toch, omdat hij mij vertrouwde. We hebben het er samen ook wel eens over gehad: “in oorlogstijd heb je vreemde bondgenoten' en ik denk dat dat wel klopt. Ik kom helemaal niet uit de bankenwereld, ben zelfs van de “linkse kerk'. Maar dat schiep juist vertrouwen: ik had niets te winnen of te verliezen.â€
Op 19 oktober 2010 deed Dirk Scheringa aangifte tegen De Nederlandsche Bank. Waarom?
“Omdat DNB ervoor heeft gezorgd dat DSB is gevallen. DNB had volgens de commissie Scheltema een pact gesloten met de AFM om Dirk Scheringa weg te krijgen bij DSB. Onder andere de haircut en het lekincident (zie kader, red.) hebben ervoor gezorgd dat DSB over de rand werd geduwd. De aangifte gaat over het lekincident: DNB had geen informatie over de noodregeling aan derden mogen verstrekken. Doordat de Volkskrant over de noodregeling wist en publiceerde, ontstond er een gigantische bankrun waardoor het meteen over en uit was: de dijken waren gebroken. Daar is DNB dus verantwoordelijk voor.â€
Hoe schat jij de kansen in van de aangifte tegen DNB?
“Dat is helemaal afhankelijk van het Openbaar Ministerie. De grote vraag is of het OM de aangifte ontvankelijk verklaart. Als ze dat niet doen, dan kan ik maar één conclusie trekken en dat is DOOFPOT. Met hoofdletters! Ik vind dat er een rechtszaak moet komen. Het is evident dat er is gelekt, anders had er niets in de krant kunnen staan. Dat is ook gebleken uit onderzoek van de rijksrecherche. Alleen is dat onderzoek verkeerd ingestoken: de vraag was: wie heeft er gelekt? Maar als er 500 mensen op de hoogte waren en journalisten zich kunnen beroepen op bronbescherming, dan krijg je die vraag nooit beantwoord. De vraag had moeten zijn: wat was de taak van DNB volgens de wet? En dat is geheimhouding.â€
Heb je zelf wel eens geprobeerd om met DNB in contact te komen om antwoord te krijgen op de vele vragen?
“Nee. Als onafhankelijke journalisten er al niet door komen en af en toe slechts informatie weten los te peuteren na een beroep op de Wet Openbaarheid Bestuur, dan denk ik niet dat DNB mij gaat helpen!â€
Hoe vaak houd jij je nog bezig met DSB?
“Best vaak, ik denk gemiddeld zo'n drie uur per dag. Bijvoorbeeld door interviews te geven of lezingen. Ik probeer zoveel mogelijk mensen te informeren. Daarnaast help ik Dirk Scheringa waar nodig. Ook met zijn nieuwe activiteiten. Hij is bijvoorbeeld bezig met het opzetten van een sprekersbureau, met de toepasselijke naam Homerus. Hij is nu bezig mensen te benaderen voor het sprekersbureau en dat gaat erg goed. Er zijn veel meer bekende mensen dan gedacht die niet bang zijn hun naam aan zijn bureau en dus aan Dirk zelf te verbinden. Dat doet hem erg goed.â€
Is de markt veranderd nu DSB er niet meer is?
“Ja en nee. In de eerste helft van 2010 is er nog voor 2,1 miljard euro aan koopsompolissen verkocht. Daar was DSB begin 2009 al mee gestopt. Vanuit de media werd daar veel negatieve aandacht aan gegeven, maar nu DSB er niet meer is, hoor je niemand meer. Uit onderzoek van Independer is gebleken dat de marges op persoonlijke leningen met 400 procent zijn toegenomen sinds de val van DSB. De Nma doet nu onderzoek naar de hypotheekmarkt: de rentes zijn daar nu heel hoog. Tja, de concurrent is weg.â€
Enkele termen nader toegelicht
Bankrun
Een bankrun is het verschijnsel dat zeer veel rekeninghouders bij een bank tegelijkertijd al hun spaargeld (willen) opnemen, waardoor voor de bank een acuut liquiditeitsprobleem ontstaat.
Vangnet
Om te voorkomen dat DSB zou omvallen, heeft DNB geprobeerd een vangnet op te zetten in samenwerking met de grootbanken van Nederland. De banken moesten hiervoor een voorziening opnemen, een soort garantstelling. Mocht DSB dan vallen, dan zouden de banken opdraaien voor de kosten. Als DSB bleef bestaan, waren de banken geen geld kwijt.
Haircut
DNB paste op 5 oktober 2010 een zogeheten haircut toe. Dat is een waardevermindering van de beleenbare activa. Deze waarde ging van 1,875 miljard naar 1 miljard euro. De haircut zorgde ervoor dat DSB in één klap bijna de helft minder geld had. De liquiditeit en solvabiliteit die tot daarvoor prima waren, kwamen ineens zwaar onder druk te staan.
Lekincident
Op zondag 11 oktober 2009 blijkt dat het vangnet van andere banken niet tot stand zal komen en vraagt DNB de noodregeling aan voor DSB bank. Het bestuur van de bank vecht die beslissing aan bij de rechtbank en wint de zaak. De aanvraag voor de noodregeling wordt echter gelekt naar de pers, waardoor een vierde en dit keer fatale bankrun op gang komt. Enkele uren na het afwijzen van de eerste wordt opnieuw een noodregeling aangevraagd en deze keer noodgedwongen wel toegewezen.