Verschenen op: http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2824/Politiek/article/detail/3226184/2012/03/16/Diederik-Samsom-verkozen-tot-nieuwe-leider-PvdA.dhtml

Hoe gaat Diederik Samsom het doen als nieuwe partijleider van de PvdA? Hoe was zijn campagne? Wat betekent dit voor de partij. Het PvdA-panel spreekt zich nog één keer uit over de opvolger van Cohen.

Het PvdA-panel bestaat uit PvdA’ers die het Haagse klappen van de zweep kennen: oud-voorzitter van de PvdA Michiel van Hulten; oud-Tweede Kamerlid en PvdA-lijsttrekker in Rotterdam Peter van Heemst; en Kirsten Verdel, zij leidde diverse PvdA-campagnes en was lid van het stafteam bij de campagne van Obama in 2008.

Michiel van Hulten
‘Eenduidiger had de uitslag niet kunnen zijn. De leden kwamen massaal op en brachten vol overtuiging hun stem uit op Diederik Samsom als nieuwe politiek leider van de PvdA.

Daarmee koos de PvdA voor jong, maar niet zo jong als Martijn van Dam; links, maar niet zo links als Lutz Jacobi; Europa-kritisch, maar niet zo kritisch als Ronald Plasterk; ervaren, maar niet zo ervaren als Nebahat Albayrak.

De campagne van Samsom stond vanaf dag 1 als een huis. Hij straalde (bijna letterlijk) energie uit, gaf eerlijke antwoorden op lastige vragen, bleef overeind in een mediastorm van interviews en debatten en wist het politieke te verbinden met het persoonlijke. Samsom bleef zichzelf. En authenticiteit wordt beloond.

Hij is niet de enige winnaar. Martijn van Dam profileerde zich met succes als kandidaat van de nieuwe ideeën. Lutz Jacobi werd een Bekende Nederlander. Het TV-programma EenVandaag voorspelde 10 dagen geleden vrijwel exact de uitslag.

De grootste winnaar is de PvdA zelf. De negatieve spiraal waarin de partij was beland lijkt met de verkiezing van Samsom voorlopig doorbroken. In de peilingen gaat het beter, nieuwe leden melden zich aan. De algemene verwachting dat een campagne waarin de kandidaten elkaar met respect bejegenen, niet aan kán slaan en wel saai moest worden, werd niet bewaardheid. Integendeel, meer dan een miljoen Nederlanders keken naar het laatste debat tussen de kandidaten. Politiek leeft, als het maar uit de achterkamers wordt gehaald.

Maar met een nieuwe leider is de PvdA er nog niet. Samsom moet kiezers terug zien te winnen van de SP, maar ook aantrekkelijk blijven voor kiezers in het midden. Hij moet hard oppositievoeren tegen het kabinet, zonder potentiële coalitiepartners van zich te vervreemden. Hij moet de behoudende achterban van zijn partij tevreden stellen, en tegelijk nieuwe kiezers aanspreken. Hij moet zich pro-Europees opstellen zonder Brussel slaafs te volgen. Als hij daarin slaagt is de kans groot dat hij bij de volgende verkiezingen zonder tegenkandidaat tot lijsttrekker wordt gekozen. Lukt dat niet, dan staat Lodewijk Asscher klaar om het stokje van hem over te nemen.‘

Peter van Heemst
‘Samsom maakt een droomstart. Mooier kan het bijna niet: meer PvdA-leden dan ooit hebben aan de ledenraadpleging meegedaan en de winst was al in de eerste ronde binnen.

Met Samsom heeft de PvdA de beste kandidaat gekozen. Een oude politieke wijsheid luidt: de leden vergissen zich nooit. Hij is goed gebekt, zowel richting Wilders als Roemers. Hij bedrijft politiek met passie en energie. Hij is Pauw– enPOWNedproof. En hij weet waar het economisch om draait.  Eén faux pas tijdens de campagne, harde kritiek op de burgemeester van Utrecht, heeft zijn winst niet ondermijnd. Net op tijd wist hij deze bom onschadelijk te maken.

Veel PvdA leden verwachten dat het duo Spekman/Samsom de PvdA zo sterk mogelijk in de startblokken zet voor de komende Tweede-Kamerverkiezingen. Onder leiding van Samsom wordt de oppositie harder en de bereidheid tot samenwerking met Rutte kleiner.

Is Samsom de gedoodverfde kandidaat-premier? Nee. En dat is eigenlijk zijn eerste grote dilemma: hoe beter hij meehelpt aan de snelle val van het kabinet hoe minder tijd hij heeft uit te groeien tot de lijsttrekker die de slag om het Catshuis met succes kan aangaan. En dus concurrenten als Lodewijk Asscher doet vergeten.

Hij heeft tijd nodig om te laten zien dat hij meer is dan een tussenpaus.
Zijn tweede dilemma is hoe om te gaan met de andere kandidaat fractievoorzitters. Het beste advies is: zet deze collega ‘s (die zoveel enthousiasme in en buiten de PvdA hebben los gemaakt) direct in op prominente plekken. Bind ze aan jezelf en aan de fractie. Martijn van Dam als vicefractievoorzitter zou een goede zet zijn.’

Kirsten Verdel
Met de partijdemocratie gaat het goed, zoveel is na de uitverkiezing van Diederik Samsom wel duidelijk. Met een opkomst van maar liefst 68,6 procent van de leden is in ieder geval bewezen dat er nog leven in de partij zit. Hoe veerkrachtig de PvdA daadwerkelijk is, zal de partij nu moeten gaan bewijzen. Met Diederik aan de leiding.

Samsom begint zijn avontuur als partijleider met een aantal speerpunten: de PvdA is volgens hem een ‘brede volkspartij, links van het midden’, hij heeft als doel voorlopig om oppositie te voeren tegen het kabinet en hij wil de PvdA weer de grootste partij van Nederland maken. Die drie zaken zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. De PvdA zal met een helder tegengeluid tegen het kabinet moeten komen om weer kiezers te winnen en die moeten uit de vijver rond het midden van het kiezersspectrum komen.

Praktisch gezien betekent dit onder andere dat Samsom in stijl, uitstraling, humor en charisma voldoende indruk op de kiezers zal moeten weten te maken om hun vertrouwen te krijgen. Op korte termijn kan hij -als hij het goed doet- daar enorm veel winst mee boeken. Dat lukte Wouter Bos ook. Als bijkomend voordeel heeft Samsom de uitstraling van iemand die als een ideale schoonzoon ouderen weet te charmeren, maar door zijn jeugdige uitstraling ook een jonge generatie PvdA’ers kan inspireren.

De grote valkuil voor zowel Samsom als voor de PvdA als geheel, is het inhoudelijke verhaal. Mijn analyse van de belabberde staat van de partij begint niet een paar jaar geleden met dalende kiezersaantallen, maar meer zo rond het moment dat de ideologische veren van de partij werden geplukt. Misschien zelfs al eerder. De verzorgingsstaat leek volmaakt te zijn: in Nederland kreeg je voldoende kansen om iets van je leven te maken en als dat om welke reden dan ook mislukte, ving de overheid je wel op. Dat sloeg na enige tijd echter door: er was meer sprake van een overheidshangmat dan van een trampoline. Zo goed hadden we het. De partij werd lui. Geen ideologie meer nodig, de boel in de lucht houden leek voldoende.

Maar we weten nu dat de realiteit van 2012 grimmiger is. Nederland vergrijst. Er is crisis. We lopen achter met onderwijs. Komen in nood met gezondheidszorg. Weten nog steeds niet goed om te gaan met milieu en klimaat. Wat de PvdA meer dan wat ook nodig heeft, is een nieuw verhaal. Een nieuwe leider is één ding, maar de belangrijkste taak van Diederik Samsom zal niet zijn om goed oppositie te voeren, maar om een nieuw verhaal neer te zetten. ‘Nieuwe Energie’ was zijn campagneslogan. Ik hoop dat hij die nieuwe energie weet om te zetten in dat nieuwe verhaal.