In drie PvdA-afdelingen vinden – voor het eerst – voorverkiezingen plaats waarbij ook niet-leden mogen stemmen wie de lijsttrekker wordt bij de gemeenteraadsverkiezingen van maart volgend jaar. De primeur van deze primaries is voor Groningen, Zoetermeer en Utrecht. Lokaal Bestuur vroeg de twee kandidaten voor het lijsttrekkerschap in Groningen hoe zij campagne gaan voeren, wat zij met de stad willen en hoe zij zich van elkaar onderscheiden. In Groningen kunnen stemmers zich sinds 8 oktober registreren. De uitslag wordt op 9 november bekend gemaakt.
In Utrecht waren er bij de start vier kandidaten: Gilbert Isabella, Bouchra Dibi, Gadiza Bouazani en Marleen Haage. Bij een interne ledenraadpleging viel Bouchra Dibi af. De drie anderen gaan door naar de tweede ronde van de brede voorverkiezing. Tot en met 9 november kunnen leden en niet-leden in Utrecht daarbij hun stem uitbrengen. De uitslag wordt op die laatste dag, ‘Super Saturday’, bekend gemaakt.
In Zoetermeer zijn de primaries inmiddels afgerond. Er waren drie kandidaten: Taco Kuiper, Margot Kraneveldt en Frans Muijzers. Na het sluiten van de stembus op 19 oktober bleek Taco Kuiper, de huidige fractievoorzitter, de winnaar. aan de primaries Zoetermeer deden 125 PvdA-leden en 193 niet-leden mee.
Wie: Roeland van der Schaaf, wethouder en kandidaat lijsttrekker in Groningen
Wanneer heb je bedacht dat je je in de strijd wilde mengen?
‘Dat moet eind juni, begin juli zijn geweest. Ik ben al lang actief binnen de PvdA. In november 2012 ben ik wethouder geworden, na een grote bestuurscrisis in de stad en de partij. Veel mensen in mijn omgeving vonden het een goed idee dat ik me kandidaat zou stellen voor het lijsttrekkerschap. Zelf was ik daar ook van overtuigd geraakt. Dat was pas nadat we als afdeling hadden besloten dat er voorverkiezingen, ook wel bekend als primaries, zouden komen.’
Hebben de primaries nog invloed gehad op je besluit?‘Ik vond en vind het een goed idee om zowel leden als niet-leden meer bij de partij te betrekken. Dus ik heb er zeker geen moeite mee, ik vind het juist goed dat Groningen dit nu zo oppakt.’
Verandert de komst van dit type voorverkiezingen de manier waarop je campagne voert?
‘Dat vind ik moeilijk te zeggen. Ik zit in het college, mijn tegenstander in de fractie. Je werkt allebei in een team, dus je wilt elkaar ook niet beschadigen. Daarom is er afgesproken alleen in de laatste twee weken voor dat de stembus sluit campagne te voeren.’
Hoe ga je campagne voeren?
‘Ik heb een aantal mensen in mijn omgeving die me steunen. Die kring probeer ik nu zo groot mogelijk te maken. Er zijn enkele centrale debatten georganiseerd door de afdeling. Daar moet ik me dus op voorbereiden. Ik ga proberen opiniestukken geplaatst te krijgen en anderszins de media op te zoeken. En ik wil zoveel mogelijk mensen bezoeken, om ze ervan te overtuigen mee te doen aan de voorverkiezing en ze dan ook nog zo ver te krijgen dat ze op mij stemmen. Ik ga dus echt de wijken in.’
Hoe bepaal je wie je doelgroepen zijn en waar die zitten?
‘Goeie vraag. Het heeft natuurlijk geen zin de hele stad te benaderen. Dus eerst zoeken we naar groepen die de PvdA sympathiek zijn en daarna welke groepen daarvan bij mijn profiel passen.’
Wie zijn dat?
‘Ik heb veel contacten in de wijken. Mensen die vrijwilligerswerk doen, jongerengroepen, studenten, allochtonen. Vanuit mijn politieke activiteiten heb ik ook veel contacten binnen de onderwijs- en cultuursector en volkshuisvesting. Daar richt ik me ook op.’
Hoe werkt het precies, hoe kunnen niet-leden meedoen aan de voorverkiezing?
‘Sinds 8 oktober kunnen niet-leden zich registreren. Vanaf eind oktober kunnen ze dan stemmen. Niet-leden hoeven niet te betalen, maar ze moeten wel een manifest ondertekenen dat landelijk door de partij is vastgesteld waarin staat dat ze onze beginselen ondersteunen. Daarnaast moeten ze zich legitimeren en aannemelijk maken dat ze in Groningen wonen. Dat kan door je te registreren met een geldig identiteitsbewijs en dan krijg je je stembiljet thuisgestuurd. Althans, als dat een adres in Groningen is. De andere manier is om een recent poststuk plus legitimatiebewijs te tonen. Stemmen van niet-leden tellen voor 50 procent mee, stemmen van leden voor de andere 50 procent.’
Wat als er maar heel weinig niet-leden stemmen?
‘Ik ben er van overtuigd dat we met een goede campagne heel veel niet-leden kunnen bereiken. De regels voor de voorverkiezingen zijn trouwens opgesteld door het landelijk partijbureau.’
Jullie voeren dus maar twee weken campagne? Bepalen kiezers niet al veel eerder hun basisvoorkeur?
‘Ja misschien wel, maar je moet wel een campagneperiode afspreken anders voer je het hele jaar campagne. En het blijft intern, je moet wel samen kunnen blijven werken.’
Wordt er al veel over de voorverkiezingen gesproken in de stad?
‘Journalisten en maatschappelijke organisaties volgen het al wel. Ze vinden het een interessant experiment: wat betekent het, wat voor effect heeft het op de beeldvorming van mensen?’
Wat zijn je kernpunten?
‘Mijn boodschap ontwikkelt zich altijd, maar het komt er op neer dat ik me als teamspeler wil neerzetten. Er zijn altijd sterke machtsrollen geweest in Groningen, daar wil ik van af. Ik wil laten zien dat ik samen kan werken. Ik hoef niet per se zelf te scoren. Daarnaast wil ik dat de gemeente beter aansluit bij wat er in de samenleving speelt. Verder wil ik me sterk maken voor werkgelegenheid en het verbeteren van de leefbaarheid in woonwijken.’
Hoe onderscheidt dit zich van Carine?
‘Dat vind ik moeilijk. Zij is natuurlijk een prima raadslid en zou ook een goede lijsttrekker zijn. Inhoudelijk verschillen we natuurlijk niet veel van elkaar, het gaat dus over de vraag hoe overtuigend je bent.’
Willen kiezers niet liever iets over inhoud horen dan over bestuursstijlen?
‘Dat denk ik wel ja, maar over 90 procent zijn we het wel eens.’
Hoe bereik je zoveel mogelijk niet-leden?
‘Eigenlijk een beetje hetzelfde als de leden. Via social media, brochures, uiteraard veel bellen, maar ook door zichtbaar te zijn op manifestaties en door verenigingen op te zoeken waar mensen zitten die wat kunnen betekenen. Dat verandert allemaal niet door de komst van voorverkiezingen.’
Wie: Carine Bloemhoff, vicefractievoorzitter en kandidaat lijsttrekker in Groningen:
Waarom doe je mee aan de voorverkiezingen?
‘Ten eerste vind ik dat er een nieuwe politieke stijl nodig is in Groningen. We hebben een bestuurscrisis achter de rug. Het is duidelijk dat een ouderwetse, hiërarchische bestuursstijl niet meer kan. We moeten veel meer naar buiten gericht opereren en vakbonden, maatschappelijke organisaties en bewoners beter betrekken bij het politieke proces. Ten tweede geloof ik dat Groningen een sociale stad moet zijn. We zijn de laatste jaren vooral met infrastructurele en andere ‘harde’ projecten in het nieuws geweest, daardoor zijn andere, typisch sociaaldemocratische punten, onderbelicht geraakt, zoals de aanpak van jeugdwerkloosheid en investeren in beter onderwijs.’
Is je keuze om je kandidaat te stellen beïnvloed door de introductie van open voorverkiezingen?
‘Zeker. Ik ben erg voorstander van primaries. Het is belangrijk dat de PvdA de ramen open gooit. Dat biedt ook kansen om een voorsprong te krijgen op andere partijen. Mensen die normaal misschien niet betrokken zijn bij politieke campagnes omdat ze het een te grote drempel vinden om lid te worden van een partij kunnen we nu door persoonlijk contact wellicht wel betrekken.’
Hoe ga je dat dan doen?
‘Haha, ik wil natuurlijk niet mijn volledige strategie op tafel leggen, maar we willen echt wel een grassroots campagne voeren, canvassen dus bijvoorbeeld. Ik wil zoveel mogelijk het persoonlijke gesprek met mensen aangaan.’
Durf je de opkomst onder niet-leden in te schatten?
‘Dat vind ik wel lastig. Er is door de partij onderzoek gedaan naar primaries. Daaruit blijkt een potentie van zeker meer dan 1000 niet-leden die mee zouden willen stemmen. Van de 1200 leden in Groningen gaan er waarschijnlijk 300 stemmen. Leden tellen in dat scenario dus zwaarder mee, er van uitgaande dat we veel meer niet-leden mee krijgen in de primaries.’
Mogen jullie als je langs de deur gaat eigenlijk ter pekke mensen registreren?
‘Nee, dat mag niet. Daar krijgen we onafhankelijke teams voor mee die dat wel mogen. Zowel Roeland als ik hebben recht op een x-aantal ‘registratie-uren’ waarbij die teams mee komen. Mensen moeten zich dan legitimeren en een verklaring ondertekenen. Ze kunnen ook naar enkele vooraangewezen locaties komen en zich daar registreren, maar dan moet je behalve je legitimatie ook nog een brief meenemen van een officiële instantie waarop je adres staat. Ik vind de drempel voor deelname vrij hoog, online registreren kan ook al niet, dus ik weet niet of het volle potentieel uit dat onderzoek wel gehaald kan worden. Maar daar gaan we natuurlijk wel voor.’
Waarom voeren jullie pas de laatste twee weken campagne?
‘Roeland wil graag alleen die laatste twee weken. Ik ben het wel met hem eens dat je dan full swing moet gaan, in die ‘hete weken’, maar daaraan voorafgaand moet ook veel gebeuren. Zodra je je kandideert is de campagne los, vind ik. Wij zijn dus al wel bezig met voorbereidingen. ’
Op welke doelgroepen richt je je?
‘Ik vind mezelf kandidaat van alle Groningers, maar ik richt me specifiek op mensen die de sociale kant heel belangrijk vinden. Ik ben ook relatief jong met mijn 30 jaar, dus jongeren en young professionals, daar wil ik me ook op richten.’
Met welke boodschap doe je dat?
‘Ik heb twee boodschappen: ‘een nieuwe tijd vraagt om nieuwe politiek’ en ‘het sociale hart van Groningen is belangrijk.’ Die nieuwe politiek betreft niet alleen de partij zelf. Mensen willen meer betrokken zijn bij hun stad, zij weten het beste hoe ze de buurt kunnen inrichten. En om zoveel mogelijk niet-leden naar de stembus te krijgen maken we nu natuurlijk al lijsten met potentiële supporters.’
Komt Roeland niet met eenzelfde soort verhaal?
‘Dat is wel een risico, vooral omdat Roeland al een deel van mijn verhaal heeft overgenomen. Ik heb de afgelopen jaren veel gedaan aan het sociale gezicht van de PvdA. Ik heb veel met vakbonden gewerkt, ik ben opgekomen voor gesubsidieerde arbeid, heb me hardgemaakt voor beter armoedebeleid. Mijn boodschap past dus ook bij mijn gedrag. Dat is wel belangrijk.’
Zijn er inhoudelijke verschillen?
‘Roeland is wethouder ruimtelijke ordening. Ik doe werkgelegenheid en sociale zaken. Hij kan dezelfde thema’s aansnijden, maar er zijn wel accentverschillen. Het is lastig om de ander af te vallen, dat wil je niet. Ik probeer niet in te gaan op de vraag waar ik tégen ben, maar te laten zien waar ik vóór sta.’
Hoe voorkom je dat het landelijke, negatieve sentiment over de PvdA overslaat naar Groningen?
‘Dat kan niet volledig. Lokale verkiezingen zijn altijd ook een soort referendum over de landelijke politiek. Maar lokaal kun je wel zetels extra winnen of verliezen met je eigen verhaal en inzet. Mijn inzet is qua verhaal gericht op sociaal beleid en qua inzet op een zo persoonlijk mogelijke benadering van kiezers.’
Verschenen in: Lokaal Bestuur
Geschreven door: Kirsten Verdel